Een inleiding in de criminologie

Deze special is gewijd aan de criminologie. De criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van menselijke gedragingen die door de wetgever strafbaar zijn gesteld en van de wijze waarop de overheid en de rest van de maatschappij daarop reageert. Doelstelling is door middel van wetenschappelijke kennis en inzichten een bijdrage leveren aan een rationelere en humanere aanpak van de criminaliteit. Als tak van wetenschap is de criminologie ontstaan in het midden van de negentiende eeuw. Het vak wordt inmiddels ongeveer een halve eeuw aan de universiteiten gedoceerd. De eerste Nederlandse hoogleraar criminologie was W.A. Bonger die in 1922 aan de Universiteit van Amsterdam werd benoemd. Toen werd gesproken over 'misdaadkunde' van de 'misse daad'.

Deze special geeft een overzicht van de belangrijkste onderwerpen binnen de criminologie. De aandachtsgebieden zijn:

1. Een inleiding in de criminologie
2. Criminografie of beschrijvende criminologie
3. Statische beleidsinformatie over politie en justitie
4. Etiologie van het criminele gedrag
5. Criminaliteitspreventie
6. Penologie en sancties
7. Victimologie of slachtofferkunde
8. Georganiseerde misdaad

Ad 2 Beschrijvende criminologie, ook wel 'criminografie' of 'criminele epidemiologie' genoemd, behelst de statische verdeling van criminaliteit in tijd en ruimte (Sutherland en Cressey, 1970).

Ad 4 De etiologie houdt zich bezig met het onderzoek naar de oorzaken van crimineel gedrag in de ruimste zin van het woord. Van meet af aan hebben twee rivaliserende stromingen tegenover elkaar gestaan, namelijk de psychologische en de sociologische. De psychologische criminologie zoekt naar de oorzaken van crimineel gedrag, de sociologische richting probeert het niveau van de criminaliteit te verklaren.

Ad 5 Het definiërende kenmerk van preventie is dat, anders dan bij de strafrechtelijke reacties, wordt ingegrepen in bepaalde processen, voordat er een delict is gepleegd.

Ad 6 Van oudsher wordt de studie van de effectiviteit van formele straffen aangeduid als de penologie (naar het Latijnse woord voor straf-poena).

Ad 7 De hulpverlening aan slachtoffers is tegenwoordig het belangrijkste thema in de victimologie. Dit is niet altijd zo geweest. De belangstelling voor de positie van de slachtoffer ontstond pas sinds de jaren zestig. Victimologie kan omschreven worden als: de wetenschappelijke studie van de mogelijke rol van slachtoffers bij het ontstaan van misdrijven, de gevolgen van misdrijven voor slachtoffers en de verschillende vormen van hulp om deze gevolgen te beperken.

Ad 8 Georganiseerde misdaad wordt onderscheiden in 'georganiseerde criminaliteit' en 'organisatiecriminaliteit'.